Ο ΗΛΙΑΣ ΤΟΥ 16ου

Σκηνοθεσία : Νίκος Ζαπατίνας

Πρωταγωνιστές : Πέτρος Φιλιππίδης, Θανάσης Τσαλταμπάσης, Θέμις Μπαζάκα

Περίληψη

Η ιστορία με λίγα λόγια... 50 χρόνια μετά, παραμένει... ασύλληπτος !Ο Ηλίας, ο Θωμάς και ο Βαγγέλης, τρία γκαρσόνια φίλοι, που οι υποχρεώσεις από δάνεια, κάρτες, ασφάλειες κλπ τους κυνηγούν καθημερινά, αποφασίζουν να κλέψουν τον κυρ-Λάμπρο, το αφεντικό του Βαγγέλη, ιδιοκτήτη καφετέριας, ενεχυροδανειστή και κλεπταποδόχο. Τη διάρρηξη θα την κάνει ο Θωμάς, ενώ ο Ηλίας, ντυμένος αστυφύλακας, θα φυλάει τσίλιες απ’ έξω. Την ώρα που ο ψευτο-αστυφύλακας περιπολεί στον δρόμο, σ’ ένα διπλανό σπίτι – χαρτοπαικτική λέσχη, γίνεται αντιληπτή η απώλεια ενός δακτυλιδιού και για την κλοπή κατηγορείται η κοπέλα που προσέχει τη γιαγιά. Ο Ηλίας καλείται να επέμβει και χωρίς να το καταλάβει αναλαμβάνει αστυνομικά καθήκοντα. Στο Τμήμα της περιοχής όπου καταλήγουν, ο Ηλίας ισχυρίζεται ότι ανήκει στη δύναμη ενός άλλου αστυνομικού τμήματος , του 16ου και απλώς έτυχε να περνά από εκεί. Αλλά και ο Θωμάς θα συλληφθεί τυχαία και θα οδηγηθεί στο Τμήμα, όπου ο Ηλίας θα καταφέρει να φέρει στην επιφάνεια την αλήθεια για την «κλοπή» αποδεικνύοντας την αθωότητα της κοπέλας. Θα καταφέρει επίσης να γίνουν γνωστές οι παρανομίες του αφεντικού του Βαγγέλη και να “αφεθεί” ελεύθερος ο Θωμάς...

Σχολιασμός

Ο Ηλίας, ο Θωμάς και ο Βαγγέλης, φίλοι και γκαρσόνια στο επάγγελμα, αποφασίζουν να κλέψουν τον πανούργο κυρ Λάμπρο, αφεντικό του τρίτου, ιδιοκτήτη καφενείου, ενεχυροδανειστή και κλεπταποδόχο. Και οι τρεις βρίσκονται σε ανάγκη καθώς πνίγονται από τα χρέη. Μόνο που η διάρρηξη δεν έχει την επιθυμητή εξέλιξη. Ο Θωμάς αναλαμβάνει να μπει στο σπίτι του Λάμπρου αλλά ο Ηλίας, ντυμένος αστυνομικός για να φυλάει τσίλιες, θα καταλήξει στο πλησιέστερο αστυνομικό τμήμα προσπαθώντας να διαλευκάνει την κλοπή ενός ακριβού δαχτυλιδιού από σπίτι γνωστών σπιτονοικοκύρηδων της περιοχής. Για την εξαφάνιση του κοσμήματος κατηγορείται άδικα η νεαρή τους υπηρέτρια...

Σεβαστό ριμέικ, στα πρότυπα των χολιγουντιανών "φτηνοπαραγωγών" (χωρίς μομφή), τηρουμένων των αναλογιών. Όταν στη Μέκκα του κινηματογράφου, πάνω από το 50% των projects που σχεδιάζονται αφορούν επανεκδόσεις παλιότερων ταινιών, τότε γιατί αυτή η σύγχρονη τάση να μην αντιγραφεί και στην "καθυστερημένη" ψωροκώσταινα; Αφού αποδίδει έξω, θ' αποδώσει και εδώ, λένε τα σοφά μυαλά των απόγονων του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Του λεγόμενου, "εμπορικού". Τι 1958, τι 2008...

Σύμβολο της ελληνικής κοινωνίας του 2008 που προσπαθεί να ισορροπήσει πάνω στην οικονομική... ανισορροπία της, ο Ηλίας είναι ένας καθημερινός ήρωας που πρέπει να αποκαταστήσει την τάξη, προστατεύοντας τους αδύναμους από τους καταχραστές. Σε μια εποχή γενικής παρακμής, το ριμέικ της δημοφιλούς κωμωδίας του Αλέκου Σακελλάριου, συμβαδίζει με την επικαιρότητα στήνοντας αυτί στο χρηματοοικονομικό βάσανο του σύγχρονου Ελληνα.
Το πρωτότυπο θεατρικό και κινηματογραφικό έργο δεν έδειξε ποτέ σημάδια γήρανσης, γι αυτό και η εκσυγχρονισμένη του εκδοχή πατάει πάνω στην σπινθηροβόλα κωμική φλέβα του σεναρίου του αρχικού διδύμου (Αλέκος Σακελλάριος Χρήστος Γιαννακόπουλος) για να δώσει τις καλύτερές της στιγμές.
Το μπρίο του Πέτρου Φιλιππίδη στοn ρόλο του Ηλία είναι το Α και το Ω στην επιτυχία των κωμικών σκηνών, που σίγουρα θα είχαν ουσιαστικότερο αποτέλεσμα αν υπήρχε και κινηματογραφική σκηνοθεσία.
Το τηλεοπτικό βλέμμα (όλη η ταινία είναι ένα μοντάζ κοντινών πλάνων χωρίς την παραμικρή δόση φαντασίας) δεν αφήνει το φιλμ να απογειωθεί ποτέ στ αλήθεια, ειδικά το πρώτο μέρος του, το οποίο κυλά διεκπεραιωτικά μέχρι να ξεκινήσει το δεύτερο, όπου βρίσκεται και όλο το μεδούλι των φαρσικών στοιχείων, εκεί όπου όλοι θα γελάσουν χάρη στη ζωντάνια του κειμένου, ειδικά στο κρεσέντο του πρωταγωνιστή στο αστυνομικό τμήμα.

Τηρουμένων των αναλογιών, ο ‘Ηλίας’ είναι μια πολύ ευχάριστη έκπληξη, που θα σας διασκεδάσει και θα σας προσφέρει το γέλιο, που η σύγχρονη ελληνική κωμωδία σας αρνούνταν. Διασκεδαστικό, κομμένο-ραμμένο πάνω σε έναν αυθεντικό Φιλιππίδη, διανθισμένο από πολλούς καλούς δεύτερους ρόλους και επιτέλους, σεναριακά καθωσπρέπει. Ο Ζαπατίνας δεν χρειάζεται να κάνει τίποτα περισσότερο από το να ακολουθάει τα κέφια των ηρώων του, την έξυπνη μη υπερμοντέρνα διασκευή, στην οποία βάζει χέρι βοηθείας και το ταιριαστό τοπίο της Πλάκας. Μπορεί ψυχρά να χαρακτηρίζω την ταινία ενδιαφέρουσα, την προτείνω και σε αυτούς που δεν είχαν βρει τίποτα να τους εκφράζει στην μετά Safe Sex εποχή. Γελάστε δίχως τύψεις… επιτέλους! Ρ.Ν.

Σχολιασμός Δημήτρη Παπαμίχου

Πιο συγκεκριμένα, στην ταινία ο "ΗΛΙΑΣ ΤΟΥ 16ου", η σκηνοθεσία "τρέχει" χωρίς παρατράγουδα, καινοτομίες και εξεζητημένες λύσεις (άχρωμα και άοσμα, τόσο που δεν παίρνεις "μυρωδιά" Ζαπατίνα, κι αυτό δεν είναι κακό), ενώ επικρατεί "θεϊκός" σεβασμός στο πρωτότυπο σενάριο με ελάχιστη απόκλιση στον "εκσυγχρονισμό" του. Τέλος, οι ερμηνείες είναι προβλέψιμες και συμπαθητικές, προεξάρχοντος Φιλιππίδη. Δεν υπάρχει καμία υπέρβαση, αλλά και δεν υπάρχει λόγος για αυτό.Είναι, αυτό που είναι, συνολικά, χωρίς να κοροϊδεύει κανέναν. Μια ψυχαγωγική, εύπεπτη και ανώδυνη (στις μέρες μας, εξηγώ παρακάτω, γιατί) κωμωδία βασισμένη στο ανεπανάληπτο θεατρικό έργο των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου. Και αν γκρινιάζαμε πάντα για την φτώχεια και την αχίλλειο πτέρνα της ράτσας μας, στο θέμα που μας πονάει (λέγε με "σενάριο"), εδώ δε θα βρεις καμιά δικαιολογία για να γκρινιάξεις. Στο μέτρο, που κίνητρο για την αναπαλαίωση της μεταπολεμικής, αστικής "κωμωδίας, είναι και η επένδυση στην κεφαλαιοκρατική ρευστότητα με την εκμετάλευση κάθε λογής διατηρητέων, "κλασικών αξιών", οι επιλογές επιστροφής στις "ρίζες", δεν ενέχουν κάποιον οικονομικό (εμπορικού χαρακτήρα) κίνδυνο. Γιατί δε μπορείς να κατηγορήσεις, πρωτοβουλίες που εκσυγχρονίζουν το παλιό, σεβόμενες, πλήρως την αυθεντικότητά του. Η μεταφορά του θεατρικού έργου, στη σημερινή εποχή, της παγκόσμιας ύφεσης, αγγίζει (επιφανειακά), όπως και πριν 50 χρόνια, με εύστοχο τρόπο τις ταξικές διαφορές, τις κοινωνικές ανισότητες και επικροτεί την τελική επικράτηση της "αστικής" δικαιοσύνης (happy end). Η σχηματική μάχη του καλού με το κακό, δεν έχει αγωνία και σασπένς, αφού ο θρίαμβος της εξουσίας, είναι απόλυτος και δεδομένος. Οι όποιες κωμικές αταξίες (η έννοια της αναρχικής κωμωδίας, που αποδομεί τους κανόνες) αποκλίνουν από το political correct, με την χρήση λεκτικών και σωματικών γκαγκ (χωρίς ίχνη διαφοροποίησης) . Στηρίζονται σ' ενα φτηνό και στείρο λαϊκισμό, εκμεταλευόμενες τις εγγενείς αδυναμίες της εξουσίας να "εκτελέσει" το κοινωνικό έργο - με "τάξη και ασφάλεια" - που της έχει ανατεθεί και τα "έμμονα πάθη" της άρχουσας τάξης. Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του, σε ένα κράτος "χωροφύλακας". Οι διαφορές, υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν, με το δίκαιο να επικρατεί στο τέλος, αφού δίνει το άλλοθι στην εξουσία. Οι υπαινιγμοί για την ανικανότητα και τη διαφθορά του συστήματος δεν είναι αβάσιμοι, αλλα περνάνε στα πολύ ψιλά. Καλά τότε. Σήμερα, όμως; Από την άποψη αυτή ναι, δεν μιλάμε για "ανώδυνη" κωμωδία. Αλλά, επειδή στην πιάτσα σήμερα, τίποτα δεν "κυκλοφορεί" χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα, το σύγχρονο μάρκετινγκ δεν θα το φιλοσοφήσει και πολύ - γι΄αυτό κρατάμε, "μικρό καλάθι".Το ψυχαγωγικό προϊόν, πληρώνεται ακριβά στις μέρες μας. Από τον πρώτο έως τον τελευταίο της αλυσίδας. Εάν η ταινία πετύχει τους στόχους (μερικές εκατοντάδες χιλιάδες εισιτήρια), γελώντας με τα καμώματα του "ψευτο-οργάνου της Τάξης" , το κοινό θα συνηγορήσει, στην στροφή των παραγωγών προς τον παλιό καλό "εμπορικό" κινηματογράφο και την επανέκδοση κι άλλων αξέχαστων επιτυχιών. Τι το μεμπτό; "Όσα δε φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια", λέει ο λαός. Το ρίσκο είναι σαφώς μικρότερο, από το επιχειρηματικό δαιμόνιο της φυλής μας. Τουλάχιστον, δεν υποτιμάται η νοημοσύνη μας. Το μη χείρον, βέλτιστον; Όταν έχεις ένα σενάριο, 100 χρόνων, διάολε τι θέλεις, να αποδείξεις; Ότι αναπολείς και το μοστράρεις (αντιγράφοντας πιστά το πρωτότυπο) ή ότι κάνεις την υπέρβαση και το π.χ, επανα-σχεδιάζεις, τοποθετείς σε τοπική και χρονική συγκυρία που δείχνει σα να γεννηθηκε τώρα, κλπ; Τι είναι, για να το σεβαστείς, ...Ντοστογιέφσκι;Συμπερασματικά, στον ΗΛΙΑ ΤΟΥ 16ου, υπάρχουν πάμπολλες αναφορές, που χαρακτήριζαν την δεκαετία του '50, που σήμερα δεν υπάρχουν. Αναπολείς την εποχή που διαδραματίζεται, γιατί ξέρεις εκ του ασφαλούς πως δε θα ξανάρθει. Β' ΠΠ, εμφύλιος, αστική μετανάστευση, οικονομική ευημερία, κοινωνική καταξίωση, νεοπλουτισμός vs ήθος, είναι στερεότυπα που διατρέχουν τα τελευταία 60 κινηματογραφικά μας χρόνια. Οι συνθήκες που δημιούργησαν τον ΗΛΙΑ στα τέλη της δεκαετίας του '50 σχετίζονται με την οικονομική ανέχεια της εποχής εκείνης και όσα αναφέραμε πριν ότι, προηγήθησαν. Σήμερα, η παγκόσμια οικονομική κρίση θα έπρεπε να "γεννήσει" έναν διαφορετικό και πιό "τολμηρό" ΗΛΙΑ (στη διασκευή του σεναρίου) παρά το ότι η αφετηρία, στο ξεκίνημα της "δράσης" του κεντρικού ήρωα και λοιπών χαρακτήρων, έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Η αίσθηση του "εκσυγχρονισμού" ήταν η ελάχιστη δυνατή, με αποτέλεσμα, η αντιγραφή να δείχνει "γερασμένη" , κουρασμένη, "φοβισμένη" και άτολμη. Όλοι νιώθαμε ότι βλέπουμε ένα "παλιό" έργο, με "παλιά" κοστούμια, σε "νέα" σκηνικά, από "νέα" πρόσωπα. Αποδεκτό. Για το θέατρο. Για τον κινηματογράφο, πάντα περιμένεις το "κάτι παραπάνω". Και ελπίζεις κάποτε να το βρεις. Και το αναζητείς, χωρίς να αφορίζεις τις ευκολίες και τις συνθήκες που θα το δημιουργήσουν. Αρκεί οι "φωτισμένοι" να βρουν τον ... χορηγό τους! Δε λέω να μη το δείτε, αλλά δεν παίρνω και όρκο ότι δε θα αναπολήσετε το original! Διαχρονικό μεν, "αρχαίο" δε ! Σταυρόλεξα με διαφορές, θα λύσουμε; Πως λέμε, "Δεσποινίς, ναι, αλλά ...ετών 39"; Δε ξέρω πάντως, κανέναν, που να γελάει, χωρίς τύψεις, με την "αναπαλαίωση του Παρθενώνα"!

Σχολιασμός Σταύρου Γανωτή

Εύκολα θα μπορούσα να θεωρηθώ εμπαθής με το σύγχρονο κύκλο ελληνικής εμπορικής κωμωδίας. Όμως πάντα είμαι ανοιχτός σε εκπλήξεις και δηλώνω απόλυτα ευχαριστημένος που βρίσκομαι ενώπιων μιας από αυτές. Ο σύγχρονος ‘Ηλίας του 16ου’ είναι μαζί με το ‘Κλάμα Βγήκε από τον Παράδεισο’ οι καλύτερες λαϊκές κωμωδίες της ελληνικής δεκαετίας, ευχόμενος πάντα… ως τώρα!

Τι λέμε συνεχώς; Ότι το ελληνικό σινεμά υποφέρει από τα σενάρια του. Στην περίπτωση μας, όμως, το παράπτωμα εξανεμίζεται από την ύπαρξη της δουλειάς των Σακελλάριο-Γιαννακόπουλο και την σεβαστή ανακατασκευή της Κάτιας Κισσονέργη. Χωρίς να είμαι από τους μεγάλους φαν της ‘Χρυσής Εποχής του Ελληνικού Κινηματογράφου’, ήξεραν να γράφουν κείμενα οι άνθρωποι. Αλλά και η διασκευή, ενώ φέρνει την ιστορία στο σήμερα, σέβεται απόλυτα το χρώμα της, δεν την εκτοπίζει από εκείνη την εποχή, αλλά την αναπαλαιώνει σαν ένα νεοκλασικό που πρέπει απλά να ξαναβρεί την λάμψη του. Δεν υπάρχουν άστοχοι μοντερνισμοί, δεν έκαναν το «κτίριο» από κίτρινο, που ήταν, μπλε!
Ο Νίκος Ζαπατίνας δεν θα πάρει ιδιαίτερα εύσημα, αφού είναι ηλίου (όχι Ηλία!) φαεινό ότι δεν είναι ένας σκηνοθέτης με όραμα, μηδέ ταυτότητα. Αλλά στην θεατρικότητα της πράξης παρασύρεται μαζί με την κάμερα του από τον διασκεδαστικό περίγυρο και ολοκληρώνει τη ταινία του, πολύ μακριά από το να έχουμε τα προηγούμενα του ‘Φιλιού της Ζωής’. Οι μοντέρνες νότες του δεν χαλάν ποτέ το αποτέλεσμα, απλά κάπου το ρίχνουν πιο κάτω από την απλότητα του Σακελλάριου, στην αυθεντική εκδοχή του 1959.

Εκεί πάλι που εντυπωσιάστηκα είναι στους ρόλους και κυρίως επειδή δεν ίσχυσε το «όπου λαλούν πολλοί κοκόροι». Ο Πέτρος Φιλιππίδης πανάξια (αν και ο ‘Λάκης’ δεν είναι το καλύτερο μου) διάγει μια εξαιρετική χρονιά. Με αυτήν του την κινηματογραφική εμφάνιση κλειδώνει την τρίπτυχη επιτυχία σε σινεμά-θέατρο-τηλεόραση και μπορεί άξια να διεκδικήσει τα σκήπτρα του εθνικού μας κωμικού. Ακόμα και που αντέχει στην σύγκριση με τον Χατζηχρίστο αρκεί. Δεν θα αναφερθώ αναφορικά σε κάθε έναν ρόλο, γιατί απλά κανείς δεν με δυσαρέστησε. Μόνο θα τονίσω την ογκώδη παρουσία της Θέμις Μπαζάκα που χαρίζει και ποιοτική υπόσταση στο έργο.